Demokrazia modernoaren arrastoa hori da, finean: adituen gidaritzarik gabe dena pikutara doan sinesmena. Liderrari kultua. Alderdiari kultua
Aurreko pasartearen amaierarekin bat datorren zati hau ulertzeko komeni da pare bat konkrezio egitea demokraziaren kontzeptu garaikidearen inguruan. Ez dut uste etimologiaz eta esanahi historikoaz errepasorik egin beharrik dagoenik, eta zuzenean balizko definizio bat botako dut. Definizio schumpeteriano (J. A. Schumpeter, 1883-1950) bat: demokrazia kontzeptu prozedimental bat da. Botere politikoaren antolaketa konkretu bat, zeinetan (botere politikoaren antolaketa horretan) aginte-posizioan egongo direnak hautatzeko balio duen. Sistema politiko modernoetan agintariak aukeratzeko metodo bat da demokrazia, Estatua eta hauteskundeak direlarik elementu demokratiko nuklearrak.
Demokraziak esan nahi du herriak aukera duela agintariak onartu edo gaitzesteko.[1]
Demokrazia ez da, beraz, inolako balio moralik, egunero hedabideetan eta kalean iradokitzen den bezala. Demokrazia aukeraketa-metodo bat da, besterik ez. Preso politikoen existentzia ez da antidemokratikoa. Esklabotza ez da antidemokratikoa. Genozidioa ez da antidemokratikoa eta euskararen desagerpena ez da antidemokratikoa. Moralitatea eta demokrazia kategoria ezberdinetan daude. Eta komeni da hori ondo zehaztea, hitza xahutu eta esanahia kendu nahi ez bazaio, “lana”, “langileria”, “aurrerapena”, “errepresioa”, “inposizioa”, “askatasuna” eta abar luze baten gisan.[2]
Demokraziak, bada, badu beste adiera klasiko bat, esanahi garaikidearekin zerikusirik ez duena. Demokraziaren adiera klasikoak dio politika afera publiko bat dela. Alegia: pertsona guztiei dagokiela politikan parte-hartzea. Protagorasek (485 k.a – 411 k.a) Prometeoren mitoa kontatzen omen zuen printzipio orokor eta igualitario horren defentsan. Kontaketak dio Jainko grekoak munduko izaki ezberdinak sortzeari ekin ziotenean Prometeo eta bere anai Epimeteori eskatu zietela izaki lurtar bakoitzari gaitasun ezberdinak banatzeko, guztiak elkarrekin bakean bizi zintezen. Epimeteori gaitasun fisikoak banatzea egokitu zitzaion: indarra, azkartasuna, ahultasuna, urteko lau urtaroen aurrean bizirauteko eta jateko ahalmena eta abarrak. Modu orekatu batean egin behar zukeen banaketa Epimeteok, espezie ezberdinak euren artean suntsitu ez zitezen. Prometeo bere anaiaren banaketa ikuskatzera joan zenean, baina, ohartu zen animaliek bakarrik jaso zituztela gaitasun fisiko horiek. Giza-espeziea armagabe utzi zuen Epimeteok, hanka-hutsik.
Anaiak eginaren aurrean, Prometeok sua egiteko gaitasuna lapurtu zion Hefestori, eta jakintza praktikoa (éntechnos sophía) Ateneari. Gizakia babes eta errekurtso batzuez janztea zen asmoa. Azken bi ahalmen horiei esker gizakiak bazuen etxebizitza, janaria eta arropa lortzeko ezagutza teknikoa, baina ez zen nahiko animalien aurka borrokatzeko. Teknika politikoa falta zitzaien (Zeusen esku zegoena) eta horren faltan gizakiak ezin zuen hiririk sortu era baketsuan; bata besteari erasotzen amaitzen zuten, sakabanatzen, hiltzen.
Zeusek, gizakia desagertzeko arriskuaren aurrean, Hermes mezulariari eskatu zion euren artean zintzotasuna eta justizia (aidós kaí diké) banatzeko. Horixe baitzen hiri ezberdinen artean ordena eta laguntasun-harremanak garatzeko modu bakarra. Hermesek, bada, ez zekien zintzotasuna eta justizia arteak banatu ziren bezala egin behar zuen (medikuntzaren artea pertsona bati ematea, esate baterako, nahikoa da beste pertsona askorentzat), edota gizaki guztiei eman behar zizkien gaitasun horiek. Zeusek hauxe erantzun zuen: guztien artean, eta guztiek izan dezatela parte bertan. Gutxi batzuk izango balute horien parte, beste arteekin gertatzen den moduan, ez bailegoke hiririk.[3]
Mitoaren irakaspena argia da; ez da demokrazia atikoa berez izan zena babesten ari, politika profesionalaren aurka egiten baino. Politikaren kontzeptu elitistaren kontra egiten du mitoak. Demokrazia garaikidearen aurka egiten du. Politika gizatalde esklusibo batek bere gain hartzearen aurka. Eraikin bat tente jartzeko ez da beharrezko denek arkitektura jakitea, batekin nahiko, baina era harmoniatsu batean bizitzeko, bizitzak berak eskuetatik ihes ez egiteko, komenigarria da denok parte-hartzea politikatik.
Kontua da XVIII. mendeko ordezkaritza aristokratikoaren elezaharrak hor dirauela. Parlamentua ez baita gizartearen ordezkaritza, herriaren erreplika inteligenteago bat baizik.
Ordezkaritzak iragazki baten lana burutzen du: interes partikularrak bikaintzen ditu. Ordezkariek, euren jakituria medio, hobeto bereizi ditzakete nazioaren benetako interesak. Ordezkarien abertzaletasunak eta justiziarekiko maitasunak zailago egingo du euren ekintzak iragankortasunetan eta interes partikularretan erortzea.[4]
Eta hori da, agian, egungo zibilizazioen garapenak utzi duen aztarna sakonena: espezializazioa. Autoritatea indartu eta burujabetasuna zulatzeko erreminta da espezializazioa. Delegazioa legitimatzen du espezializazioak. Gizabanakoa unitate bezala baliogabetu egiten du gaitasunen banaketa sistemikoak. Ezdeus bilakatu gaitu espezializazioak: dependente. Demokrazia modernoaren arrastoa hori da, finean: adituen gidaritzarik gabe dena pikutara doan sinesmena. Liderrari kultua. Alderdiari kultua. Horregatik da beharrezkoa autogestioa, errealitate makur honi kontrapuntu moduan. Betiere osotasuna ezinezkoa dela baina esklusiboa ez dugula nahi jakinik.[5]
[1] Schumpeter, J. A. (1984): Capitalismo, socialismo y democracia. Folio, Barcelona. 343.orria.
[2] “Of Jargon, Cant, & Gobbledygook”, Lawrence Jarach, A Journal Of Desire Armed #60, 2005.
[3] Abellán, Joaquín (2012): Conceptos políticos fundamentales. Alianza, Madrid, 42-44 orriak.
[4]Abellán, Joaquín (2011): Democracia. Alianza, Madrid. El concepto moderno de democracia kapitulutik aterata, XVIII.mendeko federalista amerikarrei egotzitako ideiak dira.
[5] Intelektualismoaren eta espezializazioaren ikuspuntu kritikorako: Contra la democracia, Grupos Anarquistas Coordinados (2013) liburuko 44-47 orriak; eta Ni intelectualismo ni estupidez, Willful Disobedience Vol. 2, No. 11.
ZirriBorroak 